Als taalleerkrachten zijn we sowieso allemaal gemotiveerde veellezers, maar zelfs dan blijft het onbegonnen werk om je een weg te banen in de papieren en digitale bibliotheken die door de jaren heen over onderwijs zijn volgeschreven. Dat is jammer, want er verschijnt zoveel boeiende lectuur rond tal van thema’s die voor jou als leerkracht erg verrijkend kunnen zijn. Rond meertaligheid kwamen er de laatste jaren bijvoorbeeld verschillende interessante en inspirerende boeken op de markt. Daarom: vijf boeken die je als leraar meer inzicht én praktische handvatten bieden in de wondere wereld van meertaligheid en onderwijs.
1. ‘Haal meer uit meertaligheid’
Van de 5 boeken in dit lijstje is dit wellicht het boek dat het dichtst staat bij het vele wetenschappelijke onderzoek dat de afgelopen jaren rond meertaligheid is gebeurd. Een indrukwekkende reeks taalkundigen en sociologen stellen in ‘Haal meer uit meertaligheid’ de bevindingen voor van het grootschalige Validiv-project. Naast een uitgebreide onderzoekspoot werden binnen Validiv ook instrumenten ontwikkeld om de taaldiversiteit in het basisonderwijs volop te benutten. Zo is er bijvoorbeeld E-Validiv, een online meertalige leeromgeving om wereldoriëntatie aan te brengen bij leerlingen uit 4, 5 en 6. De tool is gratis beschikbaar via KlasCement.
Lezen, want.. dit dunne (en dus zeer behapbare) boek vat op een beknopte en vlot leesbare manier de resultaten van diepgravend wetenschappelijk onderzoek samen, en zet je zo tot nadenken over hoe taaldiversiteit ook in jouw school- en lespraktijk een plaats kan krijgen.
Lore Van Praag et al., Haal meer uit meertaligheid: omgaan met talige diversiteit in het basisonderwijs, 2016, uitgegeven bij Acco
2. ‘Meertaligheid: een troef!’
Dit kloeke boek, dat in 2016 werd bekroond met een Europees Talenlabel, zit vol achtergrondinformatie, checklists, praktijkgerichte instrumenten en kijkwijzers. Op die manier kun je als leerkracht of schoolteam meteen aan de slag rond meertaligheid op school. Op basis van de bevindingen van het Gentse Thuistaalproject, een wetenschappelijk onderzoeksproject dat de effecten van het benutten van thuistaal op school in kaart wou brengen, bieden de auteurs een duidelijk en helder kader, dat schoolteams toelaat om zelfstandig de nodige stappen te zetten richting een gedragen en positief talenbeleid.
Lezen, want… het boek enthousiasmeert je meteen door de vele praktische voorbeelden, illustraties, checklists en kijkwijzers, en zet je zo meteen aan het denken over je eigen klasaanpak. Bij het boek zit bovendien een dvd met concrete voorbeelden, zodat je de vele tips uit het boek ook meteen toegepast ziet in de klaspraktijk.
Sara Gielen & Ayse Isçi, Meertaligheid: een troef!, 2015, uitgegeven bij Abimo
3. ‘Meertaligheid en onderwijs’
Dit boek wil op een laagdrempelige manier inzicht bieden in de wetenschappelijke stand van zaken inzake meertaligheid en meertalig onderwijs, maar wil ook het maatschappelijke belang ervan nadrukkelijk in de kijker zetten. Het internationale perspectief van het boek is daarbij een sterke troef: naast Nederland en Vlaanderen komen ook Suriname, Zweden, Friesland en de Caribische gebieden aan bod. Dat zorgt voor nieuwe en verfrissende perspectieven. Bovendien krijgen ook de meertalige sprekers zelf een nadrukkelijke stem in dit boek: maar liefst 15 sprekers getuigen over hun ervaringen, positief en negatief, met meertaligheid.
Lezen, want… die persoonlijke verhalen tonen eens te meer hoe belangrijk is om in onderwijs met meertaligheid en (taal)diversiteit op een stimulerende en positieve manier aan de slag te gaan. Het boek besluit bovendien met een krachtig slothoofdstuk, dat beleidsmakers, leerkrachten en ouders tal van tips en aanbevelingen biedt.
Orhan Agirdag & Ellen-Rose Kambel, Meertaligheid en onderwijs, 2018, uitgegeven bij Boom
4. ‘Het meertalige kind’
Hoe leert een kind verschillende talen tegelijkertijd? Hoe schakelt het over tussen diverse talen? En hoe moet je als leerkracht op school het gedrag van een meertalig kind inschatten of beoordelen? In dit boek biedt Marinella Orioni, die al jaren gepassioneerd is door meertaligheid, meertalig opvoeden en interculturaliteit, antwoorden op al die vragen – en steevast op een toegankelijke en enthousiasmerende manier.
Lezen, want… dit boek biedt een laagdrempelig vertrekpunt voor leerkrachten die nog niet lang met meertaligheid worden geconfronteerd, of nog met grote vragen zitten over hoe meertaligheid zich bij kinderen manifesteert en hoe hun taalontwikkeling eruitziet.
Marinella Orioni, Het meertalige kind. Een eerste kennismaking, 2017, uitgegeven bij Van Gennep
5. ‘Taal leren’
In dit boek wordt niet enkel een staalkaart aangeboden van recent onderzoek naar taalverwerving en taalontwikkeling, maar wordt er ook veel ruimte gemaakt voor praktijkvoorbeelden, tips en aanbevelingen voor beleidsmakers. De grote sterkte van het boek is dat het niet louter is gericht op het basisonderwijs, maar dat de blik breed wordt opengetrokken: van taalstimulering in de kleuterklas en leesplezier in het lager onderwijs over taalontwikkeling in het secundair onderwijs naar twee erg boeiende en lezenswaardige hoofdstukken over de NT2-klas in het volwassenenonderwijs. Het levert de lezer een vol hoofd op, maar ook een hoofd vol inspiratie en nieuwe perspectieven.
Lezen, want… als het over taalonderwijs, taalverwerving en taalstimulering gaat, is ‘over het muurtje kijken’ cruciaal, en moeten we als leraar Nederlands elke gelegenheid te baat nemen om meer inzicht te krijgen in hoe er in andere onderwijsniveaus met en rond taal wordt gewerkt.
Koen Jaspaert & Carolien Frijns, Taal leren. Van kleuters tot volwassenen, 2017, uitgegeven bij LannooCampus
Dit is een aangepaste versie van het artikel ‘Meertaligheid in het onderwijs: 5 leestips’ van Steven Delarue. Het volledige artikel kun je in Fons 7 lezen.